Türk Soylular İçin Türkiye’de Yeni Çalışma Şartları (2527 Sayılı Kanun)

Tarihsel Bağlam

Türkiye’de Türk soylu yabancıların istihdamı her zaman özel mevzuatla düzenlenmiştir. Bu durum, Ankara’nın Türk dünyasıyla olan tarihi ve kültürel bağlarını yansıtmaktadır. Yakın zamana kadar bu konudaki temel yasal belge, 2527 Sayılı Kanun — “Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Kamu veya Özel Kurumlarda veya İş Yerlerinde Sanat ve Mesleklerini Serbestçe İcra Etmeleri Hakkında Kanun” — olup 1981 yılında kabul edilmiştir.

Soğuk Savaş döneminde yürürlüğe giren bu yasa, yurt dışında yaşayan Türk topluluklarının Türkiye’ye entegrasyonunu ve istihdamını kolaylaştırmayı amaçlamıştır. Diğer yabancılara göre önemli avantajlar sağlamış, ayrıca ayrı bir çalışma izni alma zorunluluğunu ortadan kaldırmıştır.

Ancak jeopolitik değişimler ve özellikle Orta Asya’dan gelen göç akımlarının artması, eski mevzuatın revize edilmesini gerekli kılmıştır. Türk Devletleri Teşkilatı (TDT)’nın güçlenmesi ve Türkiye’nin “yumuşak güç” (soft power) politikası çerçevesinde, bu ayrıcalıklardan kimlerin yararlanabileceğinin daha net tanımlanması ihtiyacı doğmuştur.

10 Ekim 2025 Tarihinde Neler Değişti?

Türk soylu yabancıların istihdamına ilişkin düzenlemelerdeki temel değişiklikler 10 Ekim 2025 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yeni düzenleme — 10476 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı — 2527 Sayılı Kanun’un Uygulama Yönetmeliği’nde değişiklik yapmıştır. En önemli değişiklik, yetkinin merkezileştirilmesidir: Artık “Türk soylu” (Türk soylu) sayılacak toplulukları belirleme yetkisi tamamen Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’na verilmiştir [1].

Şartlar ve Gereklilikler (10 Maddenin Ayrıntılı Analizi)

Yeni düzenleme, 2527 Sayılı Kanun kapsamında çalışma hakkı elde etmek için aynı anda sağlanması gereken 10 zorunlu koşul getirmiştir. Bu şartlar süreci oldukça zorlaştırmıştır.

Kimler Yararlanabilir?

Resmî açıklamalara göre bu yasa, TDT üyesi ülkelerin vatandaşlarına değil, diğer ülkelerde yaşayan Türk azınlıklara yöneliktir.

Hedef kitle:

• Kendi devleti olmayan Türk azınlıklar: Uygurlar (Çin), Ahıska Türkleri, Kırım Tatarları (Ukrayna), Balkan ve Orta Doğu Türk toplulukları.
• Kendi ülkesinde siyasi veya zorlayıcı nedenlerle mesleğini icra edemeyen kişiler (Madde 9).

Bağımsız Türk devletlerinin vatandaşları (Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan) 10. madde kapsamı dışında kalmaktadır. Bu kişiler için 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu hükümleri geçerlidir [3].

Sayısal veriler:

• Yaklaşık 358.000 Türk soylu kişi Türkiye’de ikamet iznine sahiptir.
• Yaklaşık 89.000 kişi resmî çalışma iznine sahiptir [4].

Gerekçeler ve Politik Bağlam

1. Yumuşak Güç Aracı: Türkiye’nin Türk topluluklarıyla bağlarını güçlendirir ve “ana vatan” rolünü pekiştirir.
2. İç İşgücü Piyasasının Korunması: 10. madde göç akışını kontrol etmeyi ve yerli istihdamı korumayı amaçlar.
3. İnsani ve Siyasi Destek: Ayrımcılığa uğrayan Türk azınlıklara hukuki koruma sağlar.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Kürşad Zorlu, bu düzenlemenin “Türkiye Cumhuriyeti’nin yurttaşlarına karşı tarihî sorumluluğunu üstlenme iradesini gösterdiğini” vurgulamıştır [3].

Riskler, Eleştiriler ve Eksiklikler

• Belirsiz kriterler: Cumhurbaşkanı kararı olmadan yasa uygulanamaz.
• İspat zorluğu: 9. ve 10. maddeler öznel niteliktedir, suistimale açıktır.
• Merkezileşme riski: Tüm yetkilerin Cumhurbaşkanı’na devredilmesi süreci siyasallaştırabilir.
• Ayrımcılık riski: Türk soylu yabancılar ile yerel işçiler arasında gerilim yaratabilir.

Önceki Durumla Karşılaştırma ve Sonuçlar

Sonuç ve Gelecek Perspektifi

10 Ekim 2025’te yürürlüğe giren yeni düzenleme, iki yönlü bir adımdır. Bir yandan göç politikasını düzenleyip savunmasız Türk azınlıklara destek olmayı hedeflemekte, diğer yandan süreci karmaşık ve belirsiz hale getirmektedir.

Dikkat edilmesi gerekenler:

1. Hangi toplulukların “Türk soylu” sayılacağını belirleyen Cumhurbaşkanı Kararının yayımlanması beklenmektedir.
2. 9. ve 10. maddelerin yorumlanmasına dair resmî açıklamalar gereklidir.
3. Yeni düzenlemeden yararlanabilecek kişi sayısının sınırlı kalması beklenmektedir.

Kaynaklar

1. MFY Legal – Türk Devletleri Vatandaşlarına Serbest Çalışma Hakkı
2. Ekonomim – Türk Soyluların Çalıştırılması Yönetmeliği Değişti
3. Aksiyon – Kürşad Zorlu’nun Değerlendirmesi
4. Haber 365 – Kürşad Zorlu’dan Açıklama